Doğu Afrika’nın renkli sakinlerinden biri olan muhteşem sığırcıklar (Lamprotornis superbus), bilim dünyasının hayvan davranışları üzerine yerleşik pek çok görüşünü sarsacak özellikler sergiliyor. Kenya’da yürütülen uzun soluklu bir araştırma, bu kuşların sadece kendi yavrularına değil, grup içindeki diğer bireylerin yavrularına da bakıcılık yaptığını ortaya çıkardı. Üstelik bunu sadece genetik yakınlığa dayalı olarak değil, karşılıklı sosyal fayda temelinde gerçekleştiriyorlar.
Her Kuş Bir Diğerine Ebeveynlik Yapıyor
Yaklaşık 20 yıllık saha gözlemleri, muhteşem sığırcıkların olağanüstü bir sosyal düzene sahip olduğunu gösteriyor. Her üreme döneminde en az bir kuş, grup içindeki bir çiftin yavrularını büyütmeye yardım ediyor. Bilim insanlarının dikkatini çeken nokta ise bu yardımların yalnızca akrabalık bağlarıyla sınırlı olmaması.
Araştırmada gözlemlenen davranışlar, sosyal yardımın genetik temelli olması gerektiği yönündeki geleneksel bilimsel görüşü zorlamaya başladı. Yardım eden kuşlar, bir dönem yardım ettikleri bireylerden sonraki dönemde yardım alabiliyor. Bu karşılıklı dayanışma sistemi, türler arası sosyal işleyiş anlayışımızda önemli bir kırılmaya işaret ediyor.
Ebeveynlik ve “Nanny”lik Arasında Dönüşüm Var
Çalışmanın belki de en ilginç bulgusu, sığırcıkların ebeveyn olduktan sonra da yardımcı rolüne geri dönebilmesi. Çoğu hayvan türünde yavru bakımına yardım eden bireyler ya henüz ebeveyn olmamıştır ya da kalıcı olarak ebeveynliğe geçer. Ancak bu kuşlarda roller dönüşümlü olarak yeniden üstlenilebiliyor.
Bu da grup içindeki bireylerin sadece kendi genetik soylarını korumakla kalmadığını, aynı zamanda kolektif bir yaşam başarısı için iş birliğine gittiğini ortaya koyuyor.
Karşılıklılık İlkesi Hayvanlar Aleminde Sanılandan Yaygın
Araştırmanın öncülerinden olan bilim insanları, bu gözlemleriyle hayvanlar alemindeki sosyal yardımlaşma biçimlerinin karmaşık bir evrimsel stratejiye dayanabileceğini belirtiyor. Karşılıklılık, sadece insan ilişkilerinin temelinde değil, kuş türleri gibi sosyal yapılar oluşturan hayvanlar arasında da yaygın olabilir.
Hayvan Davranışı Araştırmalarında Yeni Bir Sayfa
Bu keşif, yalnızca muhteşem sığırcıkların yaşamına dair bilgi vermekle kalmıyor; aynı zamanda hayvanlar arası iş birliği, topluluk düzeni ve sosyal öğrenme konularında da yeni araştırma yolları açıyor. Aile kavramının evrimsel kökenleri üzerine yapılan çalışmalara önemli bir katkı sunan bu araştırma, doğadaki dayanışma anlayışını yeniden düşünmeye sevk ediyor.
